Κυριακή 17 Αυγούστου 2008

αλλαγές

"Κι αφού οι πόλεις που επισκέφτηκα δεν φαίνεται να είναι πια εκεί, δεν είμαι πια καθόλου σίγουρη ότι κι εγώ πέρασα από αυτές. Ίσως αυτό που λένε πως το παρελθόν δεν είναι παρά ένα όνειρο να είναι η αλήθεια, κι εξάλλου μόνο φήμες είναι πια η αλλοτινή βεβαιότητα ότι υπήρξα κάποτε ως ταξιδιώτισσα στους σκονισμένους δρόμους της Σαγκάης και του Πεκίνου. Αφού τίποτε εκεί δεν μου θυμίζει τους τόπους που επισκέφτηκα και τίποτε σε μένα δεν θυμίζει εκείνο το νεαρό κορίτσι."

Γράφει η Κάτια Δημοπούλου στο editorial του τέσσερα, καθώς προσπαθεί να αναγνωρίσει στην Κίνα του σήμερα αυτήν που επισκέφτηκε πριν από 23 χρόνια...και τίποτα οικείο, τίποτα που θα μπορούσε να ξυπνήσει μνήμες δε βρίσκει. Είναι τόσο ταχεία η ανάπτυξη αυτών των χωρών τις τελευταίες δεκαετίες που για τον χτεσινό ταξιδιώτη μοιάζουν με "άγνωστη γη".

Όμως το ενδιαφέρον στην παραπάνω πρόταση δεν βρίσκεται κατά τη γνώμη μου στις αλλαγές που συμβαίνουν έξω από μας, αλλά σε εκείνες που γίνονται μέσα μας και κάνουν τα πάντα να μοιάζουν ξένα...τελείως ξένα. Ακόμη κι ο εαυτός μας.

Έχω κάνει ανάλογες διαδρομές στο παρελθόν μου...και ναι, ειμαι εγώ....αλλά ό,τι ήταν τότε υψίστης σημασίας...άνθρωποι, ζώα, τόποι, καταστάσεις...απλά δεν υπάρχουν. Υπάρχουν κάποιες εικόνες τους...θολές κι αυτές....αλλά μοιάζουν ξένες....μοιάζουν να μη με αφορούν.
Καμία συγκίνηση στην ανάμνησή τους. Κανένα συναίσθημα.
Σαν μια ταινία κινηματογραφική με ξένους πρωταγωνιστές.

Ζούμε πάντα το τώρα μας. Η επίδραση του παρελθόντος υπάρχει μονάχα σε ό,τι γίναμε. Και σταματά εκεί

Δε θα έλεγα πως "τίποτα σε εμένα δε θυμίζει εκείνο το κορίτσι"....υπάρχουν πολλά που μου το θυμίζουν....αλλά δεν είμαι πια εκείνο το κορίτσι. Όπως δεν είναι και τα πρόσωπα που κάποιον ρόλο παίζουν ή έχουν παίξει στη ζωή μου, ίδια μ' εκείνα του παρελθόντος.

Όλα έχουν μεταμορφωθεί, θα μπορούσαμε να πούμε και εξελιχθεί....και μαζί με αυτά και οι σχέσεις μας.

Τρίτη 12 Αυγούστου 2008

Ανάγκες και ευτυχία

Ξεφυλλίζω γυναικείο περιοδικό, όπου ανάμεσα σε δίαιτες, που σε τρεις ημέρες υπόσχονται την απώλεια 5 κιλών (πώς θα συμβεί αυτό ζώντας έστω ελάχιστα μια φυσιολογική ζωή δεν μπορώ να φανταστώ...απ' ότι γνωρίζω για να χάσει κανείς 5 κιλά σε 3 ημέρες θα πρέπει εκτός απο το να πεθάνει της πείνας να κάνει και σκληρή γυμναστική για κανένα 8ωρο κάθε μέρα), ανάμεσα λοιπόν σε θαυματουργές δίαιτες, ανάμεσα σε επεμβάσεις που χαρίζουν ατελείωτους οργασμούς και σε άλλες που υπόσχονται ένα αιώνια νεανικό πρόσωπο....ανάμεσα σε παρόμοια θέματα που επαναλαμβάνονται διαρκώς στα συγκεκριμένα έντυπα, ξεχωρίζω ένα άρθρο που αναφέρεται στη σύνδεση της προσωπικής μας ευτυχίας με την οικονομική ευημερία.
Σύμφωνα λοιπον με μια έρευνα στο Πρίνστον, το ποσό των χρημάτων που απαιτείται για μια ζωή με ικανοποίηση βρίσκεται λίγο πιο πάνω απο το μέσο εισόδημα όλων των ανθρώπων κάθε χώρας. Που σημαίνει πως όπου κι αν ζει κάποιος, αν στη σκάλα του εισοδήματος του έχει καταφέρει να ξεπεράσει έστω και λίγο το μεσαίο σκαλί, δεν εξαρτάται πλέον από τα επιπλέον χρήματα η ευτυχία του. Εξαρτάται από άλλους παράγοντες, αλλά όχι από τα επιπλέον χρήματα.

Δεν έχω λόγο να διαφωνήσω με την έρευνα. Ίσως πράγματι στις αναπτυγμένες κοινωνίες η σχέση του χρήματος με την ευτυχία να ορίζεται κάπως έτσι.
Βεβαία ανατρέχοντας με το μυαλό μου σε πρωτόγονες κοινωνίες, δε θεωρώ τη σύνδεση της ευτυχίας με την οικονομική άνεση, και ειδικότερα με τα χρήματα, απαραίτητη. Εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και κύρια από το τι αντιλαμβάνεται ο καθένας μας ως ανάγκη για να συνδέσει ευτυχία και χρήματα.
Αλλά ίσως κι εκεί, ακόμη και στις πρωτόγονες κοινωνίες, αυτός που έχει τα λίγο περισσότερα, να γίνεται πιο εύκολα ευτυχισμένος.

Πριν λίγες μέρες με ρώτησε ένας φίλος τι είναι για μένα το πιο σπουδαίο πράγμα στη ζωή...δεν ειχα πολύ χρόνο να απαντήσω και με μια επιφύλαξη του είπα η συναισθηματική ευτυχία. Οι σχέσεις αγάπης με ανθρώπους που παίζουν έναν πολύ ιδιαίτερο ρόλο στη ζωή μου. Φυσικά συμπλήρωσα.....η απάντηση μου δίνεται με βάση του τι μου λείπει τώρα αλλά και του τι έχω τώρα. Δεν πεινάω, δεν είμαι στο δρόμο, έχω μια σταθερή δουλειά με ένα όχι μεγάλο αλλά ικανοποιητικό για να ζήσει κανείς, εισόδημα....που σημαίνει οι βασικές μου ανάγκες είναι καλυμμένες και μπορούν να με απασχολούν οι ας πούμε πιο δευτερεύουσες. Δεν μπορώ να με φανταστώ εάν πεινούσα, ότι θα έδινα την ίδια απάντηση.

Στο ίδιο λοιπόν κείμενο...επανέρχομαι στο περιοδικό....αναφέρεται και μια κλασική, όπως χαρακτηρίζεται, πυραμίδα των Ανθρώπινων Αναγκών ενός Άμπραχαμ Μάσλοου που σχεδιάστηκε την δεκαετία του '50.
Στη βάση αυτής της πυραμίδας οι ανάγκες κατατάσσονται ιεραρχημένα με την εξής σειρά:
οξυγόνο, νερό, τροφή, σεξ, καταφύγιο, ζεστασιάΑυτό το σεξ στη βάση....με ξενίζει λιγο...το θεωρούσα πολύ πιο δευτερεύουσα ανάγκη
Στο αμέσως επόμενο επίπεδο τοποθετούνται οι ανάγκες της ασφάλειας:
προστασία απο τα στοιχεία της φύσης, ασφάλεια,τάξη, νόμος, όρια
Δεν μπορώ να κρίνω τον εμπνευστή αυτής της πυραμίδας, αλλά κι εδώ κάποιες έννοιες μου φαίνονται αταίριαστες, να βρίσκονται τόσο χαμηλά...άρα να κρίνονται τόσο αναγκαίες...η τάξη ας πούμε...ο νόμος
Το επόμενο επίπεδο της πυραμίδας αναφέρεται στις συναισθηματικές ανάγκες:
οικογένεια, ομάδα, σχέσεις, αγάπηΚι εδώ σκέφτομαι πως μάλλον σωστά απάντησα στην ερώτηση του φίλου μου
Και τέλος στην κορυφή βρισκεται η ανάγκη της αυτοπραγμάτωσης, της εκδήλωσης του προσωπικού δυναμικού κτλ
Πουθενά δεν αναφέρεται η συσσώρευση πολλών αγαθών ως στοιχείο απαραίτητο για την ευτυχία του ανθρώπου. Κι όμως.... πόσο έντονη είναι η επίδραση πάνω μας τόσων καταναλωτικών προτύπων, που δημιουργούν καθημερινά νέες, επίπλαστες ανάγκες και πόσοι από μας έχουν τη σύνεση, τη δύναμη, την ωριμότητα να τις αντιμετωπίσουν κριτικά και να τις αξιολογήσουν ανάλογα!