Πέμπτη 20 Οκτωβρίου 2011

για φυγές

Όταν φεύγεις από επιλογή , είναι εύκολο...κανείς δε σε κρατά κι αν το κάνει θα γίνει εχθρός σου.
Κι όταν μπορείς κάθε στιγμή να επιστρέψεις, τότε είναι ακόμη πιο εύκολο.
Με ένα αεροπλάνο, πλοίο, τρένο  είσαι πίσω όποτε θέλεις

Άλλοτε όμως δεν υπάρχουν επιλογές.Ούτε και δυνατότητα επιστροφής. Και τότε το χώμα που αφήνεις πίσω σου παίρνει τελείως άλλες διαστάσεις. Μυθικές.
Δεν ξέρω γιατί αλλά η σημερινή συζήτηση για την πατρίδα μού θύμισε το παρακάτω (αγαπημένο) απόσπασμα που θέλω να μοιραστώ :

Τα άστρα όλα έχουν βγει. Ταξιδεύουν στο Αιγαίο τα παιδικά όνειρά μας. Το κύμα χτυπά τη μάσκα του καϊκιού μας και τα κοιμίζει. Κοιμηθείτε όνειρά μας. Στην ξένη χώρα που πάμε, πρόσφυγες, τι άραγες να μας περιμένει, τι μέρες να είναι ν' ανατείλουν;
Η Λένα αποκοιμήθηκε. Ήθελε πολύ τον τόπο με το κοκκινόχωμα. Εκεί θα ζούσε με τον άντρα που θα 'παιρνε, και θα 'κανε πολλά παιδιά, και θα είχαν κουνέλια και περιστέρια κι άλλα πολλά. Όχι, η Λένα δε μελετούσε ταξίδια σε θάλασσες. Δεν ήθελε να τη χωρίσουν απ' τα Κιμιντένια. Δεν το ήθελε.
...............


Ταξιδεύουν στο Αιγαίο τα όνειρα μας.
Η γιαγιά μας κουράστηκε. Θέλει να γείρει το κεφάλι της στα στήθια του παππού, που έχει καρφωμένα πίσω τα μάτια του μπας και ξεχωρίσει τίποτα απ' τη στεριά τίποτα απ' τα Κιμιντένια. Μα πια δε φαίνεται τίποτα. Η νύχτα ρούφηξε μέσα της τα σχήματα και τους όγκους.
Η γιαγιά γέρνει το κεφάλι της να το ακουμπήσει στα στήθια που την προστατέψανε όλες τις μέρες της ζωής της. Κάτι την μποδίζει και δεν μπορεί να βρει το κεφάλι ησυχία : σαν ένας βώλος να είναι κάτω απ' το πουκάμισο του γέροντα.
-Τι είναι αυτό εδώ; ρωτά σχεδόν αδιάφορα. Ο παππούς φέρνει το χέρι του, το χώνει κάτω  απ' το ρούχο, βρίσκει το μικρό ξένο σώμα που ακουμπά στο κορμί του και που ακούει τους χτύπους της καρδιάς του.
-Τι είναι;
-Δεν είναι τίποτα, λέει δειλά α παππούς, σαν παιδί που έφταιξε. Δεν είναι τίποτα. Λίγο χώμα είναι.
-Χώμα!

Ναι. λίγο χώμα απ΄ τη γη τους. Για να φυτέψουν ένα βασιλικό της λέει στον ξένο τόπο που πάνε. Για να θυμούνται.
Αργά τα δάχτυλα του γέροντα ανοίγουν το μαντίλι όπου είναι τυλιγμένο το χώμα. Ψάχνουν κει μέσα, ψάχνουν και τα δάχτυλα της γιαγιάς, σαν να το χαϊδεύουν. Τα μάτια τους, δακρυσμένα, στέκουν εκεί.
-Δεν είναι τίποτα λέω. Λίγο χώμα. Λίγο χώμα.

Ηλίας Βενέζης, Αολική Γη

13 σχόλια:

Theorema είπε...

Εξαιρετικό, όσο και πληγωτικό. Όπως είναι η αλήθεια.

thinks είπε...

Πολύ αληθινό. Και πολύ καλογραμμένο. Αν όλοι πάντως οι ξενιτεμένοι φερόντουσαν πριν μέσα στη χώρα τους όπως φέρνονται στην ξενιτιά αφού φύγουν, ίσως η χώρα τους να ήταν διαφορετική. Γιατί βρίσκουν ζωή μόνο όταν φύγουν;

scarlett είπε...

Μια διευκρινιση που αν καποιος εχει μελετησει τον Βενεζη, ειναι περιττη και μπορει να την αγνοησει.

Το συγκεκριμενο βιβλίο γραφτηκε στα χρονια της Κατοχης και περιγραφει τη ζωή στα Κιμιντενια (πριν την καταστροφη του '22),καπου στα βαθη της Μ Ασιας, όπου ο παππους του συγγραφεα ειχε ενα υποστατικο με λιγα ζωα, δυσκολη στην καλλιεργεια γη και ανθρωπους που την φροντιζαν.

Η φυγη που περιγραφεται στο τελος του βιβλίου ειναι η οριστικη φυγη λογω της μικρασιατικης καταστροφης.
Για τον παππου και για την γιαγια ήταν ενα οδυνηρο αντιο στη ζωή όπως την ήξεραν

Το θαυμαστο κατα την προσωπικη μου άποψη ειναι ότι αυτο το απεραντα τρυφερο βιβλίο γραφτηκε απο εναν ανθρωπο που το 1922 πιάστηκε αιχμάλωτος και στάλθηκε στα εργατικά τάγματα της Ανατολής, όπου η επιβιωση ήταν καθημερινα ένας σκληρος αγώνας και η αξια της ανθρωπινης ζωής εκμηδενισμενη.
Οποιος έχει διαβασει το 31328 θα καταλαβει. Παρ'όλα αυτα και μεσα στην Κατοχη, μπορεσε να γραφτει αυτο το αριστουργημα

Το θυμηθηκα με αφορμη μια συζητηση με τον Τζων Μποη για την πατριδα.
Μερικες φορες η εννοια της δεν ειναι τοσο σταθερη, μερικες φορες ειναι το παν

@ Theorema, καλησπέρα και σ'ευχαριστω

@ Δημητρη, νομιζω πως αυτοι που φευγουν ειναι εκεινοι που ειναι προθυμοι για αλλαγες στη ζωή τους.

thinks είπε...

Κάτι είναι καλογραμμένο όταν μπορεί να εκφράσει διαχρονικά και πέρα γεωγραφίας ή κοινωνίας την ανθρώπινη ψυχή οποιοδήποτε και να είναι το συγκεκριμένο σκηνικό... δεν ήξερα βέβαια τις λεπτομέρειες και σ' ευχαριστώ, αλλά οι σκέψεις που μου δίνει παραμένουν ίδιες.

Πράγματι φεύγουν εκείνοι που είναι πρόθυμοι για αλλαγές στην ζωή τους, αλλά στην Ελλάδα φαίνεται έχουμε μονοπώλιο στην έκφραση αυτής της ιδέας... δυστυχώς, και για κάποιο περίεργο λόγο.

Καλό απόγευμα Scarlett!

scarlett είπε...

Το εργο ειναι πραγματι αριστουργημα, Δημητρη κι ενα απο τα λιγα βιβλια που με συνοδεψαν εδώ.

"Έξω", υπαρχουν κανονες που όταν δεν τους ακολουθεις σε τιμωρει η κοινωνια (με πολλους τροπους). Όποτε ακομη και ο πιο άξεστος, Δημητρη, αναγκαζεται να συμμορφωθει.
Στην Ελλάδα να μη σου πω οτι συμβαινει το αντιθετο, οτι την πληρωνει παντα ο πιο νομοταγης...

Δεν διαπρεπουμε κατα τη γνωμη μου εξω επειδη εκει μας πιανει το φιλοτιμο, αλλα επειδη εκει δεν υπαρχουν άλλα περιθωρια επιλογης.
Μπορει να ακουγεται "καπως" αλλα νομιζω πως ετσι ειναι

Ένα όμορφο απογευμα σας ευχομαι κι εγω :)

katabran είπε...

να μια ευκαιρία να πιάσουμε και κάνα έλληνα συγγραφέα διότι κάποτε το είχαμε ρίξει στο Ντοστογιέφσκυ, μέτά στον Κούντερα και τελευταία στο Γιάλομ και τον Κοέλιο...
σημ.δεν υποτιμώ κανένα απ τους παραπάνω, απλά επισημαίνω πως η μπάλλα χάθηκε από χρόνια τώρα...

scarlett είπε...

όλοι τους σπουδαίοι katabran, αλλά τα μεγάλα ονοματα της ελληνικης λογοτεχνιας ειναι αυτα που προσεγγιζουν περισσοτερο τον ψυχισμο μας και γι'αυτο εχουν ιδιαιτερη θεση στην καρδια μας

(ασε που πολλα απο τα διασημα ξενα εργα τα θεωρω υπερτιμημενα)

Jolly Roger είπε...

Προσφατα γνωρισα μια κοπελα που εφυγε απο την πατριδα της παρανομα πριν 8 χρονια, πληρωνοντας σωματεμπορους και περνωντας τους συνοριακους ελεγχους χωρις να ξερει αν θα ζησει.
Εφυγε για να ερθει στην "γη της επαγγελιας", ... την Ελλαδα (δεν ξερω αν πρεπει να γελασω η να κλαψω με αυτην την φραση).

Ζει ολα αυτα τα χρονια στην Ελλαδα, κερδιζοντας τιμια το ψωμι της. Αλλα δεν εχει κανενα απο τα δικαιωματα σαν πολιτις, που για ολους εμας ειναι αυτονοητα. Τωρα με την κριση θα ηθελε να γυρισει πισω (εχει τοσα χρονια να δει την πατριδα της) αλλα δεν μπορει.

Δεν εφυγε με την απειλη των οπλων, οπως εφυγαν οι ανθρωποι που περιγραφει ο Βενεζης απο τα Κιμιντενια. Αλλα η πεινα και η εξαθλιωση εχουν την ιδια δυναμη οπως μια καννη.

Ανώνυμος είπε...

Scarlett, πάλι σε συναντώ στις σκέψεις μου και ευχαριστώ γι αυτό...Αυτό το θέμα το σκεφτόμουν πολύ χτες. Με αφορμή αυτό ξεφύλλισα πάλι το Άξιον Εστί και σ' ένα σημέιο λέει:
"Εντολή σου, είπε, αυτός ο κόσμος
και γραμμένος μες στα σπλάχνα σου είναι
Διάβασε και προσπάθησε και πολέμησε, είπε
ο καθείς και τα όπλα του, είπε"
Δε θα πω ψέμματα. Ζηλεύω συχνά όσους πάνε "έξω" και μπορούν να μην κοιτάνε πίσω. Ζω με τις αναμνήσεις μου, τις λατρεύω. Και ένας ξεριζωμός χωρίς δυνατότητα γυρισμού όπως αυτός που περιγράφεις θα μ άφηνε ανάπηρη...

scarlett είπε...

Καλημέρα πειρατή

την ιστορία που περιγράφεις την ηξερα μονο απο αφηγησεις ανθρωπων σε διαφορα εντυπα.Δυσκολες επιλογες γι'αυτους που πρεπει να τις παρουν.


Καλό Σ/Κ

scarlett είπε...

Καλημερα travellirious

δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην κοιτάζει πίσω. Απλά όταν αυτό που αφήνεις πίσω στερούσε απο τη ζωή σου τη χαρά και την ομορφιά της, είναι πιο εύκολη η απόφασή να φύγεις. Το πώς θα νιώσεις στο ξένο περιβάλλον εξαρτάται πολύ από το πώς αυτό θα σε υποδεχτεί κι από πού έφυγες

Νέστορας είπε...

Πολύ όμορφο κείμενο και σημαντική η όλη συζήτηση. Δεν υπήρχε περίπτωση να έφευγα από τη χώρα μου αν χωρίς προοπτική επιστροφής, απλά δε θα το έκανα.

Εδώ που τα λέμε, μακάρι να μη μου έδινε καν την κλωτσιά η χώρα για να βγω σε τροχιά... Καλό μεσημέρι!

scarlett είπε...

Καλως ηλθες Νεστορα!

Ελπιζω κανενας να μη χρειαστει να εγκαταλειψει την πατριδα του διχως ο ίδιος να το επιθυμει.
Δυστυχως στο παραπανω κειμενο, ακριβως γι'αυτο γινεται ο λόγος.

Καλό σου απόγευμα!