Τετάρτη 9 Νοεμβρίου 2011

μέρες που είναι

Μια που η προηγούμενη ανάρτηση βρήκε θερμή υποδοχή ανάμεσά σας, θα ήθελα να μοιραστώ -από την ανάγκη να ακουμπήσω σε μιαν αλήθεια πιο μεγάλη και μια πραγματικότητα αμόλυντη από πολιτικά συμφέροντα - ακόμη μερικά αποσπάσματα από το ίδιο βιβλίο, τα "Ανοιχτά Χαρτιά" του Οδ. Ελύτη.
Ελπίζω να μην σας κουράσω, από την άλλη είναι τόσο απλό να προσπεράσετε και να πάτε παρακάτω.
Καλή ανάγνωση.

"Όντας στον ελάχιστο βαθμό ποιητικός, αγάπησα στον μέγιστο βαθμό την ποίηση, με τον ίδιο τρόπο που, όντας στον ελάχιστο βαθμό "πατριώτης", αγάπησα στον μέγιστο βαθμό την Ελλάδα.
...........
Από μικρό παιδί διάβασα, όσο μπορεί να διαβάσει "ένα παιδί φανατικό για γράμματα" τα χρονικά της χώρας αυτής (έτσι, ψυχρά, σα να μην ήτανε δική μου) και τριγύρισα τα μέρη της, και στις περιπέτειες της, όσες συμπέσανε με τα χρόνια μου, αργότερα, έλαβα μέρος. Όμως μου έλαχε πραγματικά να τη γνωρίσω, και να την αγαπήσω, μόνον γράφοντας,  γράφοντας τα ατελή αυτά ποιήματα που έγραψα - και το κυριότερο: άσχετα εντελώς από το περιεχόμενο τους. Ήταν η αγωγή η ποιητική που είχε σημασία. Ένα αναπάντεχο Σχολείο αντίστροφης, για τ' άλλα Σχολεία, πατριδογνωσίας. Και από τη στιγμή εκείνη ένιωσα να είμαι Έλληνας, όπως ένας άλλος φτάνει να αισθάνεται ότι είναι τοξικομανής ή ομοφυλόφιλος· οργανικά, ψυχολογικά, αισθησιακά, ακατανίκητα !
Ήξερα πόσο άσχημα μπορούσε ν' απηχεί αυτό σε μια νεολαία βιαστική - και με το δίκιο της - να παρουσιάζεται συγχρονισμένη κι ανεξάρτητη· πόσο κινδύνευα να φανώ επιπόλαιος, τουλάχιστον όσο και οι πολιτικοί μας στους προεκλογικούς τους λόγους. Έξαλλου, συμφωνούσα απόλυτα με τους πιο φωτισμένους από τους συναδέλφους μου που κατακρίνανε στα γραφτά τους και στις συνεντεύξεις τους την προχειρότητα που μας δέρνει, την αδικαιολόγητη οίηση και κουφότητα που μας κάνει να θεωρούμε τους άλλους «κουτόφραγκους» και να επικαλούμαστε το «δαιμόνιο της φυλής», όταν πολύ συχνά δεν ήμασταν άξιοι να ξεχωρίσουμε δυο γαϊδουριών άχυρα. Τα ελαττώματα του χαρακτήρα μας τα ήξερα επειδή τα περισσότερα τα 'βρισκα, πριν απ' όλα, στον δικό μου. Αυτός ο ρεαλισμός, μαζί με τις φωνές των φίλων γύρω μου – «είμαστε ένα κρατίδιο της Μέσης Ανατολής», «είμαστε τρελοί για δέσιμο» -, έβρισκε, πίστευα, θέση μέσα μου.


Κι όμως, την άλλη μέρα, στην άκρη της πένας μου, σχεδόν μου ερχότανε να φωνάξω κι εγώ «βρε τους κουτόφραγκους!» Φυσικά, δεν ήταν ακριβώς αυτό.....


 Απλούστατα, οι άνθρωποι αυτοί τα είχαν όλα - δηλαδή πολύ περισσότερα από τα δικά μας -, πλην ένα· κι ίσα - ίσα εκείνο, που σ' εμάς βέβαια ήταν ένα συν αλλ' αμετάφραστο, αμετάδοτο, ανεπίδεκτο ερμηνείας, έτσι όπως η λάμψη στα μάτια ή σ' ένα χαμόγελο. Τόσο ανεπαίσθητο και συνάμα τόσο τεράστιο, που μ' έκανε τελικά να μην αναγνωρίζω το είδωλο του κόσμου στα έργα της τέχνης τους ή τη θρησκεία του Χριστού στους καθεδρικούς τους ναούς.


Αυτά όλα, στον εικοστόν αιώνα, όταν ανάμεσα στους λαούς χάνει η μάνα το παιδί και το παιδί τη μάνα, ύστερα από δυο πολέμους ανθρωποφάγους, στις παραμονές της Πανευρώπης, να τα λέει κανείς μοιάζει παραφροσύνη· μειώνεται όμως η εντύπωση, πιστεύω, και στο τέλος αναποδογυρίζεται, όταν συλλογιστεί πόσο αναχωνεύονται μέσα στην υψηλή θερμοκρασία του παρόντος αυτά τα μέταλλα, για να μην απομείνει παρά μια αίσθηση τόσο ισχυρή, που είναι σα να πρωτοτινάζει τη σπίθα των πραγμάτων.


Δεν πήγε ποτέ ο νους μου να σκεφτώ πως μπορεί να είμαι ένας εθνικιστής, μια που δεν πιστεύω ότι οι εθνικιστές είναι οι μόνοι που αγαπούν - που κατάντησε να τους συμφέρει ν’ αγαπούν - την Ελλάδα. Όπως δεν πίστεψα ποτέ ότι η άκρα Αριστερά είναι η μόνη που έχει τίτλους να επαγγέλλεται την κοινωνική δικαιοσύνη. Πόσο άκριτος θα πρέπει να 'μαι τότε - αφού ανήθικος δεν είμαι, το υποστηρίζω -, για να πιστεύω ότι ανάμεσα στις δύο αυτές αντιθέσεις βρίσκω έναν τρόπο δικό μου να σταθώ έχοντας ήσυχη τη συνείδηση μου. Τι να γίνει; Υπάρχει ένας σκοτεινός ουρανός εκεί, κατά τα πάνω μέρη, που ενώ η φυσική του πραγματικότητα δε φτάνει ποτέ ίσαμε δω, η μεταφορική του κουκουλώνει ολοένα και πιο πολύ καρδιές και συνειδήσεις ανάμεσα στ' απορημένα βουνά της Αττικής που δεν ξέρουν πια τι να τις κάνουν τις μενεξεδένιες φωτιές και τ' απόκοσμα μηνύματα των μυριστικών τους χόρτων.
......
......


Παρ' όλα όσα λένε, η νεότητα δεν είναι πάντοτε σ' όλες τις εποχές, η ίδια. Μέσα στην αγκαλιά μιας ερωμένης οι εικοσαετείς όλων των αιώνων και όλων των πολιτισμών μπορεί για μια στιγμή να εξομοιώνονται. Από κει και πέρα όμως η ιδεατή αυτή δικαιοσύνη δε διαρκεί. Το ποσοστό της πιθανής γοητείας το ορίζει ο κλήρος μιας εποχής, όμως κι αυτό ποιος θα μπορέσει να το προσμετρήσει; Αόρατα χέρια, χωρίς να μας ρωτήσουν, στήνουν τα σκηνικά όπου θα διαδραματίσουμε το ρόλο μας, και δεν είναι καθόλου, φυσικά, το ίδιο να ξυπνάς ανάμεσα σε παραρτήματα που διαλαλούνε πολέμους ή να πίνεις τον πρωινό καφέ σου χωρίς αμφιβολίες για το αυριανό σου εικοσιτετράωρο, ακόμη κι αν δεν είσαι παρά ένας απλός συλλέκτης γραμματοσήμων.

 Εμείς που ζήσαμε, απ' τα είκοσι ως τα τριάντα μας, ανάμεσα σε δυο κινδύνους εκείνο που ξέρουμε είναι η ένταση του λευκού μπροστά στο πιθανό μαύρο, η προσπάθεια να διασώσουμε κάθε στιγμή ελεύθερη, και να γευτούμε αυτή τη στιγμή - την ακριβή - ως τα κατάβαθά μας. Και ακόμη, μιαν άλλου είδους ένταση. Πώς, με ποιον τρόπο, ν' αλλάξει η πραγματικότητα. Ω ναι, οι πιο πολλοι - οι πιο πραχτικοί - την είχανε πιάσει από τα πόδια. Εμείς αποβλέπαμε στο κεφάλι."



6 σχόλια:

Theorema είπε...

Α ρε Πορφυροκόκκινη, να υπήρχαν κι άλλοι σαν εσένα...

scarlett είπε...

Υπάρχουμε Theorema..νομίζω πως υπαρχουμε όλοι εμείς οι "μη πατριώτες" που αγαπάμε την Ελλάδα στο μέγιστο βαθμό και βρίσκουμε έκφραση μέσα από τα λόγια ενός Ελύτη.
Απλά στο ειδος μας δεν μας αρεσει να προβάλλεται κι ισως γι'αυτο να μη γινεται αντιληπτό από τους πολλους.

Τζων Μπόης είπε...

"όταν μιλάει ο Λουκάς εσύ δεν πρέπει να μιλάς"

ήδη τα πρώτα σλόγκαν βγήκαν στην πιάτσα...

μα κι εσύ Ελύτη μέρες που είναι...
πες μας για ένα Πετσάλνικο, έναν Παπαδήμο, έστω έναν Όλι Ρεν...δεν αντέχω τόση ποιότητα...έχω γίνει εντελώς σαν τα μούτρα τους

scarlett είπε...

Α, αγαπητέ μας Τζων Μπόη, πολύ τους πάει να ασχολούμαστε μαζί τους. Κι ύστερα ...λεγε λεγε για δαυτους, πες μου τι κερδιζουμε περα απο μια γενναια δοση καταθλιψης.
(εσυ δεν εισαι στο Προεδρικο Μεγαρο; περιμενα να ακουσω το δικο σου ονομα, μπας και αναπτερωθουν λιγο οι ελπιδες μας...αλλα φευ!!! μας την εσκασες)

Τζων Μπόης είπε...

Μου προτάθηκε τελικά διεθνή καριέρα, λες να κάτσω εδώ να ξεμπλέκω των γαϊδουριών τα άχυρα;
άσε που είχα πρόβλημα και με το κομματικό κατεστημένο, η υποψηφιότητά μου είχε υπονομευτεί από νωρίς...

scarlett είπε...

Ε, άμα είναι έτσι φυσικά και θα κοιτάξεις το μελλον σου !

Εγω θα γυρισω αναγκαστικα να χωρισω των γαιδουριων το άχυρο, καποιος πρεπει να το κανει κι αυτο , αφου στο τελος μονο τα γαιδουρια θα μας μεινουν κι αυτα νοικιασμενα, οπως λεει και ο σερ σελιτσανος